Αντιμετωπίζοντας τον ιό Έμπολα στη Λ.Δ. Κονγκό

Δευτέρα

Όταν γύρισα στο γραφείο των ΓΧΣ την περασμένη εβδομάδα μετά από τις διακοπές μου, όλοι μιλούσαν για μια μυστηριώδη ασθένεια στο Κονγκό. Προφανώς είχαν υπάρξει πολλοί νεκροί αλλά δεν ήταν ξεκάθαρο περί τίνος ακριβώς επρόκειτο.

Στο γραφείο ακούγονταν διάφορες απόψεις κι έπρεπε να περιμένουμε τα αποτελέσματα των εξετάσεων σε δείγματα που είχαν σταλεί σε τρία διαφορετικά εργαστήρια για ανάλυση.Στο μεταξύ, στείλαμε στο Καμπούνγκου, σε μία από τις πληγείσες περιοχές, την ομάδα επείγουσας παρέμβασης που εδρεύει στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, για να ετοιμάσει τον προσωρινό θάλαμο απομόνωσης.

Το πρώτο αποτέλεσμα που έφτασε ήταν θετικό στο βακτήριο σιγκέλα (Shigella). Ύστερα  ήρθαν τα αποτελέσματα από το Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών στην Ατλάντα: κάποια από τα δείγματα βγήκαν θετικά στον ιό Έμπολα.  Αμέσως άλλαξαν όλα.

Η Μονάδα Επείγουσας Παρέμβασης των ΓΧΣ κάλεσε μια συνάντηση με ειδικούς στην ύδρευση και την υγιεινή, επιδημιολόγους, ειδικούς για τη δημόσια υγεία και υπευθύνους ανθρώπινου δυναμικού για να αποφασίσουν τι εξοπλισμό και τι προσωπικό έπρεπε να στείλουμε.

Δύο μέρες μετά επιβιβάστηκα σε ένα αεροπλάνο για την Κινσάσα, την πρωτεύουσα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό.

Εφτά άτομα ταξιδέψαμε από την Κινσάσα στο Καμπούνγκου σε ένα δεκαθέσιο αεροπλάνο με έναν πιλότο που είχε ένα τεράστιο τσιγκελωτό μουστάκι.

Το τοπίο ήταν υπέροχο: ατέλειωτα χιλιόμετρα ζούγκλας σα σφιχτοδεμένες τούφες μπρόκολο, με τα περίεργα νεκρά λευκά δέντρα να ξεπροβάλλουν πού και πού ανάμεσα από τις φυλλωσιές.

Δεν είχα δει τον αεροδιάδρομο μέχρι που το αεροπλάνο ευθυγραμμίστηκε: έμοιαζε με μονοπάτι σε κακοτράχαλο χωράφι. Ήταν μια συναρπαστική, θα έλεγα, προσγείωση.

Όταν κατεβήκαμε από το αεροπλάνο πλήθος παιδιών και ενηλίκων σπρωχνόντουσαν για να μας δουν και ύστερα μας ακολούθησαν φωνάζοντας: «Comment ça va? (Πώς πάει) Comment tu t’ appeles? (Πώς σε λένε;) Comment ça va? (Πώς πάει;) … και τέτοια.

Η φασαρία ήταν απίστευτη, διαπεραστική.

Κάναμε άλλη μια ώρα μέχρι το Καμπούνγκου, σε δρόμους που έκαναν το αυτοκίνητο να γέρνει στις δύο πλαϊνές του ρόδες.

Λοιπόν, η δουλειά μου. Ο Έμπολα μεταδίδεται μέσω της επαφής με σωματικά υγρά, επομένως πρέπει να φροντίζουμε τους ασθενείς με μεγάλη προσοχή και να τους κρατάμε αυστηρά απομονωμένους από την υπόλοιπη κοινότητα.

Δημιουργήσαμε μια μικρή μονάδα απομόνωσης, η οποία αποτελείται από ένα χώρο χαμηλής επικινδυνότητας, όπου μπορούμε να φοράμε τον προστατευτικό ρουχισμό, κι έναν υψηλής επικινδυνότητας, όπου βρίσκονται οι ασθενείς.

Το κτίριο ήταν πριν τμήμα του κέντρου υγείας κι έχει περιφραχθεί με ένα χαμηλό φράχτη από πορτοκαλί πλέγμα για να κρατήσει τον κόσμο έξω (και για να εμποδίσει τους ασθενείς να περιφέρονται έξω στην αυλή).

Τέσσερις από εμάς δουλεύουμε στη μονάδα απομόνωσης: ένας τεχνικός που είναι υπεύθυνος για ό,τι νέες υποδομές, κρεβάτια, τραπέζια, περίφραξη κ.λπ. μπορεί να χρειαστούμε, ένας νοσηλευτής, ένας γιατρός κι εγώ, που είμαι υπεύθυνη για την ύδρευση και την υγιεινή.

Σιγά-σιγά βελτιώνουμε την κατάσταση στους θαλάμους των ασθενών αλλά η δουλειά μας παίρνει ώρες, γιατί πρέπει να φοράμε τη στολή πλήρους προστασίας πριν μπούμε μέσα.

‘Έχουμε κάλυμμα στο κεφάλι, τεράστιες λευκές ολόσωμες φόρμες με λάστιχο στους καρπούς και τους αστραγάλους ώστε να βγαίνει ο αέρας και μας κάνουν να φαινόμαστε σα ζαχαρωτά.

Δυο ζευγάρια γάντια από λάτεξ, προστατευτικά γυαλιά σαν αυτά του σκι, μια μάσκα σα ράμφος πάπιας και ποδιά. Όλο μαζί εξωτερικά μοιάζει λίγο με διαστημική στολή. 

Εσωτερικά είναι σα σάουνα. Η έκφραση «κολυμπάω στον ιδρώτα» γίνεται κυριολεξία.

Η παραμικρή δραστηριότητα, να μετακινήσουμε έναν ασθενή για παράδειγμα ή να κουβαλήσουμε ένα κρεβάτι, και ο ιδρώτας τρέχει ποτάμι στο πρόσωπό μου.

Φυσικά, έτσι φασκιωμένη που είμαι δε μπορώ να σκουπιστώ ούτε μπορώ να ακουμπήσω το δέρμα μου μέχρι να απολυμανθώ και να φύγω από το τμήμα υψηλού κινδύνου του κέντρου.

Έχουμε κάποιο προσωπικό νοσηλευτών που έχουν εκπαιδευτεί να εργάζονται στο χώρο υψηλού κινδύνου και κάποιους εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού που απολυμαίνουν και βοηθούν στη μετακίνηση των ασθενών.

Σιγά-σιγά αυξάνουμε το προσωπικό αλλά είναι κάτι που παίρνει χρόνο γιατί πρώτα πρέπει να βρούμε ανθρώπους που να θέλουν να δουλέψουν μαζί μας και μετά να τους εκπαιδεύσουμε πολύ προσεκτικά, για να διασφαλίσουμε ότι θα είναι ασφαλείς μέσα στο χώρο υψηλού κινδύνου και δε θα κάνουν λάθη που θα έθεταν άλλους σε κίνδυνο.

Ένας από τους ασθενείς πέθανε σήμερα.

Ήταν νοσηλευτής στο κέντρο υγείας. Νοσηλεύτηκε για μερικές ημέρες και ήταν πολύ γενναίος και αποφασισμένος να γιατρευτεί. Κάθε πρωί καθόταν σε μια ψάθινη καρέκλα στο μπαλκόνι για να δει τι γινόταν έξω και μία ή δύο φορές το ‘σκασε για να πάει σπίτι του.

Συμβαίνουν αυτά.

Όταν γύρισε, πήγαμε να απολυμάνουμε την καλύβα που έμενε.

Εν πάση περιπτώσει, σήμερα πέθανε κι έτσι μπήκα στο θάλαμό του με δύο από τους απολυμαντές για να τον ετοιμάσουμε και να τον βάλουμε στον ειδικό σάκο.

Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί μπορεί κανείς να μολυνθεί ακόμα κι όταν ο ασθενής έχει πεθάνει.

Δοκίμαζα ένα καινούργιο, πολύ αδιάβροχο σάκο για τη σορό κι έτσι στην αρχή είχα κάποιες δυσκολίες προσπαθώντας να τον βάλω μέσα αλλά σύντομα τα κατάφερα και τον άφησα σ’  ένα κρεβάτι όσο περιμέναμε να έρθει το φέρετρο (από το παράθυρο μπορούσα να δω που το έφτιαχναν).

Άκουγα την οικογένειά του να κλαίει και να οδύρεται: ζουν σε ένα σπίτι περίπου 200μ. από το κέντρο. Μπορούσα να τους δω από το παράθυρο του θαλάμου.

Όταν ετοιμάστηκε το φέρετρο βγάλαμε έξω τον ασθενή και οι θρήνοι δυνάμωσαν.

Βάλαμε το σάκο με τη σορό στο φέρετρο κι ύστερα το ανεβάσαμε σ’ ένα φορτηγάκι που έφυγε για το νεκροταφείο συνοδευόμενο από όσους ήρθαν για την κηδεία.

Απολυμάνθηκα γρήγορα κι έτρεξα να τους προλάβω στο νεκροταφείο.

Υπήρχε ένα μεγάλο κομμάτι γης με το χώμα σκαμμένο και βέργες πάνω του. Μου είπαν ότι εκεί έβαζαν όλες τις σορούς.

Αλλά δεν υπήρχαν καθόλου σημάδια.

Ο τάφος ήταν έτοιμος αλλά δεν υπήρχε μονοπάτι γύρω του και οι νεκροθάφτες δε μπορούσαν να βάλουν το φέρετρο δίπλα στον τάφο χωρίς να πέσουν μέσα.

Φτυάρισα κατά μήκος του τάφου για να τους διευκολύνω κι έτσι κινήθηκαν σιγά-σιγά προς τα μπρος.

Το φέρετρο άρχισε να πέφτει κι έβαλα το φτυάρι από κάτω για να το κρατήσω μέχρι να οργανωθούν και μετά το κατέβασαν προσεκτικά μέσα.

Κοίταξα γύρω μου περιμένοντας κάποιον για να φτυαρίσει το χώμα από πάνω.

Κανείς τριγύρω.

Κι έτσι, σκάβοντας με τα χέρια σαν ασβοί και μόνο με ένα φτυάρι, ξανασκεπάσαμε τον τάφο. Ωραία δουλειά.

Κάποιες βελτιώσεις στις διαδικασίες ταφής είναι σίγουρα απαραίτητες, νομίζω, για να διαβεβαιώνουν την οικογένεια ότι από τη στιγμή που ο νεκρός βρίσκεται μέσα στο φέρετρο δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος.

Μένουμε σε μια μεγάλη έκταση που έχει χωριστεί μ’ ένα χώρο για κατασκήνωση στη μια της άκρη.

Πέντε από μας κοιμόμαστε σε μια μεγάλη σκηνή με πολύ λεπτά στρώματα, κάτω από κουνουπιέρες κρεμασμένες από σπάγκους που έχουμε δέσει από τη μια άκρη της σκηνής ως την άλλη.

Κάτω απ’ το κρεβάτι μου έχει ένα μικρό βουναλάκι που το στρώμα μου είναι μάλλον λεπτό για να μην το νιώθω κι έτσι κοιμάμαι κουλουριασμένη γύρω του σαν το φίδι.

Κάθε βράδυ μετά το φαγητό μαζευόμαστε κι έτσι μαθαίνω τι γίνεται έξω από τη μονάδα απομόνωσης.

Οι ομάδες προσπαθούν να υπολογίσουν πού μπορεί να υπάρχουν κι άλλοι ασθενείς κι επισκέπτονται γειτονικά κέντρα υγείας, μιλούν με τους κατοίκους στις κοινότητες και με τις αρχές και συγκεντρώνουν πληροφορίες.

Γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο από πού είχαν προέλθει τα περιστατικά των τελευταίων μηνών και προσπαθούν να υπολογίσουν τι πρόκειται να συμβεί στη συνέχεια.

Σε κάποιους ασθενείς διαγνώστηκε επίσης τυφοειδής πυρετός, επομένως αυτή τη στιγμή έχουμε τρεις επιδημίες ταυτόχρονα.

Αύριο πρέπει να κάνω αλλαγές στους θαλάμους και να φροντίσω να έχουμε περισσότερο νερό εκεί.

Πρέπει να εκπαιδεύσω μια καινούργια καθαρίστρια και μερικούς ακόμη εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού.

Πρέπει να απολυμάνω το σπίτι του ασθενούς που πέθανε.

Ίσως προσπαθήσω να κλείσω με τσιμέντο κάποιες τρύπες στο πάτωμα των θαλάμων για να γίνει καλύτερο το καθάρισμα.

Χμμμμ – πολλές δουλειές!