Η COVID-19 δεν είναι η μόνη επικίνδυνη επιδημία στον κόσμο: Αντιμέτωπη ξανά με τον Έμπολα η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό

Η επιδημία προχωρά με χαμηλότερη ένταση, παράγοντες μικρές εστίες μόλυνσης σε απομονωμένες περιοχές, ενώ παρατηρείται χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας. Πώς έχει εξελιχθεί η ιατρική ανταπόκριση στον Έμπολα; Πώς μπορούμε να εκμεταλλευτούμε την εμπειρία από προηγούμενες επιδημίες;

Ο Guyguy Manangama, επικεφαλής των δράσεων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα κατά του Έμπολα, περιγράφει την κατάσταση που επικρατεί μετά από μία επίσκεψη στην επαρχία Équateur.

Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση της επιδημίας του Έμπολα στην επαρχία Équateur;

Το 11o ξέσπασμα του Έμπολα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό εκδηλώθηκε την 1η Ιουνίου 2020. Έκτοτε, 130 άτομα αρρώστησαν και 55 πέθαναν από την ασθένεια. Τα πρώτα περιστατικά εμφανίστηκαν στην πόλη Mbandaka, το διοικητικό κέντρο του Équateur, πριν αρχίσουν να παρουσιάζονται μικρές εστίες στις πιο απομακρυσμένες περιοχές. Από τότε, η επιδημία εξελίσσεται με αργό ρυθμό. Παρόλο που η κατάσταση φαίνεται να είναι υπό έλεγχο, η εμπειρία δείχνει ότι μπορούν ακόμη να εμφανιστούν νέες εστίες.

Ταυτόχρονα, παρατηρούμε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα ιικού φορτίου και θνησιμότητας, σε σύγκριση με το δέκατο ξέσπασμα του Έμπολα, που έπληξε τα ανατολικά της χώρας μεταξύ 2018 και 2020. Η θνησιμότητα εξακολουθεί να είναι υψηλή στο 43% σήμερα, αλλά πέφτει από το 67% που είχαμε δει κατά το ξέσπασμα της επιδημίας στις επαρχίες του Βόρειου Κίβου και του Ιτούρι.

Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι υπάρχει κάποιο είδος φυσικής ανοσίας μεταξύ των ανθρώπων στην επαρχία του Équateur, καθώς αυτή η περιοχή έχει εμφανίσει περιστατικά Έμπολα πριν - πιο πρόσφατα το 2018. Είναι πιθανό ότι ορισμένοι μπορεί να είχαν βιώσει χαμηλού επιπέδου έκθεση στον ιό πριν και μπορεί να παρουσιάζουν ανοσία με κάποιο τρόπο.

Αυτή είναι απλώς μια υπόθεση που βασίζεται σε παρατηρήσεις. Απαιτείται περαιτέρω ανάλυση. Επίσης, σήμερα επωφελούμαστε από την επιστημονική πρόοδο που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητάς μας να χρησιμοποιούμε ένα εμβόλιο και των θεραπειών που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές σε κλινικές δοκιμές που διεξήχθησαν κατά τη διάρκεια της προηγούμενης επιδημίας στο Βόρειο Κίβου.

Ποιες είναι οι κύριες διαφορές μεταξύ της δέκατης και της ενδέκατης επιδημίας και πώς επηρεάζουν τις δράσεις μας;

Η προηγούμενη επιδημία διέφερε με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένου του ότι έλαβε χώρα σε μια περιοχή που δεν είχε εμφανιστεί ποτέ πριν η ασθένεια και ήταν μια περιοχή συγκρούσεων. Η επιδημία που βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη είναι αρκετά διαφορετική. Δεν βλέπουμε μεγάλες αστικές εστίες, αλλά σποραδικά περιστατικά που δεν φαίνεται να εξαπλώνονται γραμμικά. Ως αποτέλεσμα, οι ασθενείς είναι διάσπαρτοι σε μια τεράστια περιοχή.

Τι γίνεται με τα νέα εργαλεία που αναπτύχθηκαν κατά την τελευταία επιδημία στο ανατολικό τμήμα της χώρας, δηλαδή το πρώτο εμβόλιο για τον Έμπολα και τις νέες θεραπείες;

Το εμβόλιο χορηγήθηκε στις αρχές της τρέχουσας επιδημίας και μπορεί να έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μείωση της εξάπλωσης του ιού. Η στρατηγική βασίζεται στον εμβολιασμό ατόμων που είχαν άμεση ή έμμεση επαφή με ασθενείς. Σε αγροτικές και αραιοκατοικημένες περιοχές είναι συχνά πιο χρήσιμο και αποτελεσματικό να εμβολιαστεί ολόκληρη η κοινότητα, με αποτέλεσμα ένα de facto υψηλότερο επίπεδο προστασίας. Μετά από μερικές καθυστερήσεις, οι νέες θεραπείες κυκλοφόρησαν επίσης στα κέντρα θεραπείας.

Σήμερα, αυτά τα εργαλεία επιτρέπουν ριζική αλλαγή στην προσέγγιση. Την ώρα που ο περιορισμός της εξάπλωσης του ιού του Έμπολα παραμένει ένας πολύ σημαντικός στόχος, οι προσπάθειες επικεντρώνονται όλο και περισσότερο στη φροντίδα και την ανάρρωση των ασθενών.

Νωρίτερα, δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτε περισσότερο από το να απομονώσουμε τους ασθενείς και να τους παρέχουμε συμπτωματικές θεραπείες - για παράδειγμα, για πυρετό ή αφυδάτωση. Έχοντας πια στη διάθεσή μας νέες θεραπείες σημαίνει ότι ο ασθενής και η ποιότητα της φροντίδας μπαίνουν στο επίκεντρο.

Περισσότερη πρόοδος έχει σημειωθεί στον τρόπο της προφύλαξης μετά την έκθεση. Αυτό περιλαμβάνει τη χορήγηση μονοκλωνικών αντισωμάτων σε άτομα με μεγάλη πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου, μετά από έκθεση υψηλού κινδύνου στον ιό (π.χ., μέσω επαφής με το αίμα ενός ασθενούς), εφόσον γίνεται εντός 72 ωρών από την έκθεση.

Μία από τις κύριες προκλήσεις στο Βόρειο Κίβου και το Ιτούρι ήταν η αντίδραση των ανθρώπων στην άφιξη των ομάδων ανταπόκρισης. Πώς είναι η σχέση με την κοινότητα της επαρχίας Équateur;

Στη βορειοανατολική Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, δουλέψαμε σε ένα ασταθές πλαίσιο, που επηρεάστηκε από μια πολύ βίαιη σύγκρουση η οποία οδήγησε σε πολιτικές εντάσεις για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Στο Équateur, το περιβάλλον είναι πολύ πιο ήρεμο. Η καλή σχέση μεταξύ του προσωπικού υγειονομικής περίθαλψης και των ντόπιων μπορεί επίσης να αποδοθεί στη νέα προσέγγιση που υιοθετήθηκε, η οποία βασίζεται στην ενδυνάμωση αποκεντρωμένων μικροδομών για τη φροντίδα του Έμπολα σε τοπικές εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, κοντά σε ασθενείς και κοινότητες, βασιζόμενοι σε τοπικούς εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και τον περιορισμό της χρήσης μεγάλων, κεντρικών εγκαταστάσεων και εισαγόμενου προσωπικού. Εν συντομία, υποστηρίζουμε το τοπικό δίκτυο υγειονομικής περίθαλψης για τον εντοπισμό, την απομόνωση και τη θεραπεία ασθενών με νόσο του Έμπολα, ελαχιστοποιώντας την ανάγκη για παράλληλο σύστημα.

Προωθήσαμε αυτήν την προσέγγιση ήδη από το 2019, αντιμετωπίζοντας την προηγούμενη επιδημία στα ανατολικά. Έχει πλέον υιοθετηθεί από όλους εκείνους που εμπλέκονται στην ιατρική ανταπόκριση, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργείου Υγείας, και έχει πολλά πλεονεκτήματα. Τα μεγάλα κέντρα θεραπείας δεν εκτιμώνται ούτε από τις κοινότητες ούτε γίνονται εύκολα αποδεκτά από τους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Είναι ερμητικά σφραγισμένα, αδιαπέραστα και προκαλούν φόβο.

Έχοντας τη δυνατότητα θεραπείας πιο κοντά στο σπίτι, σε εγκαταστάσεις που είναι γνωστές και προσβάσιμες στις οικογένειές τους, οι ασθενείς είναι πολύ πιο πρόθυμοι να εμφανιστούν σε περίπτωση συμπτωμάτων. Εάν όντως έχουν μολυνθεί από τον Έμπολα, η έγκαιρη έναρξη της θεραπείας αυξάνει επίσης τις πιθανότητες ανάρρωσης. Κατά την αποστολή των κινητών ομάδων μας, έχουμε επίσης λάβει υπόψη τις ευρύτερες ανάγκες υγείας των ατόμων εκτός από τον Έμπολα. Αυτό συνέβαλε επίσης πολύ στην καλή αποδοχή των ομάδων μας από κοινότητες.

Αυτός ο θανατηφόρος ιός επιτέλους αρχίζει να μοιάζει με μια πολύ σοβαρή αλλά θεραπεύσιμη ασθένεια - και ακόμη και μια αποτρέψιμη σε κάποιο βαθμό μέσω του εμβολιασμού - παρά μια βιολογική απειλή.