Αναγκαστικός τερματισμός των επιχειρήσεων του Aquarius στη Μεσόγειο

Μασσαλία, 7 Δεκεμβρίου 2018 – Καθώς συνεχίζουν να πεθαίνουν πρόσφυγες, μετανάστες και αιτούντες άσυλο στη Μεσόγειο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα / Médecins Sans Frontières (MSF) και η SOS Méditerranée αναγκάστηκαν να διακόψουν οριστικά τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης του πλοίου Aquarius.

Τους τελευταίους δύο μήνες, ενώ πρόσφυγες και μετανάστες συνεχίζουν το επικίνδυνο ταξίδι στη Μεσόγειο στην πιο πολύνεκρη μεταναστευτική οδό, το Aquarius παρέμενε αγκυροβολημένο, χωρίς να μπορεί να πραγματοποιήσει το ανθρωπιστικό έργο του.

Αυτό ήταν το αποτέλεσμα μιας εκστρατείας διαρκείας, από διάφορα ευρωπαϊκά κράτη με αιχμή του δόρατος την Ιταλία, για την απονομιμοποίηση, τη δυσφήμιση και την παρεμπόδιση των οργανώσεων βοήθειας που συνδράμουν τους ευάλωτους ανθρώπους. Σε συνδυασμό με τις άστοχες εξωτερικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μετανάστευση, η εκστρατεία αυτή έχει υποσκάψει το διεθνές δίκαιο και τις ανθρωπιστικές αρχές. Καθώς δεν είχαν άμεση λύση σε αυτές τις επιθέσεις, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και η SOS Méditerranée δεν είχαν άλλη επιλογή από το να τερματίσουν τις επιχειρήσεις του Aquarius.

«Είναι μια μαύρη μέρα» λέει η Νέλκε Μάντερς, γενική διευθύντρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Η Ευρώπη όχι μόνο δεν μπόρεσε να προσφέρει έρευνα και διάσωση, αλλά και σαμποτάρισε ενεργά τις προσπάθειες άλλων φορέων να σώσουν ζωές. Ο τερματισμός των επιχειρήσεων του Aquarius σημαίνει περισσότεροι θάνατοι στη θάλασσα που θα μπορούσαν να αποφευχθούν, καθώς και περισσότεροι θάνατοι που δεν θα καταγραφούν.»

Τους τελευταίους 18 μήνες, οι επιθέσεις από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά των ανθρωπιστικών επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης δανείζονταν τακτικές από τα πιο καταπιεστικά καθεστώτα του κόσμου. Παρόλο που το Aquarius δρούσε σε πλήρη συμμόρφωση με τις αρχές, ανακλήθηκε η νηολόγησή του δύο φορές φέτος, ενώ τώρα αντιμετωπίζει κατηγορίες για εγκληματική δραστηριότητα, οι οποίες είναι ολοφάνερα παράλογες. Παράλληλα με αυτή την εκστρατεία συκοφάντησης και τους ελιγμούς για την παράκαμψη του διεθνούς δικαίου, δεν επιτράπηκε σε διασωθέντες να προσεγγίσουν ασφαλή λιμάνια, δεν τους προσφέρθηκε βοήθεια με άλλα σκάφη και υποχρεώθηκαν να παραμείνουν στη θάλασσα για εβδομάδες.

Το αναγκαστικό τέλος των επιχειρήσεων του Aquarius έρχεται σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή. Υπολογίζεται ότι 2.133 άνθρωποι έχουν πεθάνει στη Μεσόγειο το 2018, με την συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων να έχει ξεκινήσει από τη Λιβύη. Τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη τροφοδοτούν τον πόνο των ανθρώπων επιτρέποντας στη λιβυκή ακτοφυλακή να αναχαιτίσει περισσότερους από 14.000 ανθρώπους στη θάλασσα φέτος και να τους επιστρέψει αναγκαστικά στη Λιβύη. Αυτό παραβιάζει ξεκάθαρα το διεθνές δίκαιο. Το 2015, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ότι κανένας διασωθέντας στη θάλασσα δεν θα αναγκαζόταν να επιστρέψει στη Λιβύη.

«Σήμερα, η Ευρώπη υποστηρίζει άμεσα τις αναγκαστικές επιστροφές τη στιγμή που πανηγυρίζει για επιτυχίες στο πεδίο της μετανάστευσης» λέει η Κάρλιν Κλάιερ, επικεφαλής επείγουσας παρέμβασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Ας είμαστε ξεκάθαροι για το τι σημαίνουν αυτές οι επιτυχίες: απουσία σωτήριας βοήθειας στη θάλασσα, επαναπροώθηση παιδιών, γυναικών και αντρών σε καθεστώς αυθαίρετης κράτησης χωρίς ουσιαστικά καμία ελπίδα διαφυγής και δημιουργία ενός κλίματος που αποθαρρύνει κάθε πλοίο να εκπληρώσει την υποχρέωσή του για διάσωση όσων κινδυνεύουν στη θάλασσα.»

Αφότου ξεκίνησε τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης τον Φεβρουάριο του 2016, το Aquarius παρείχε βοήθεια σε σχεδόν 30.000 ανθρώπους στα διεθνή ύδατα μεταξύ Λιβύης, Ιταλίας και Μάλτας. Η τελευταία ενεργή περίοδος έρευνας και διάσωσης του Aquarius έληξε στις 4 Οκτωβρίου, όταν κατέπλευσε στο λιμάνι της Μασσαλίας έπειτα από τη διάσωση 58 ανθρώπων. Μαζί με τα προηγούμενα πλοία έρευνας και διάσωσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα –Bourbon Argos, Dignity, Prudence και Phoenix– οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν διασώσει ή βοηθήσει περισσότερους από 80.000 ανθρώπους στη Μεσόγειο από το 2015. Παρά τις πρόσφατες προσπάθειες από άλλες ΜΚΟ στη θάλασσα, σήμερα δεν επιχειρούν σκάφη με αποκλειστική αποστολή τη διάσωση στην κεντρική Μεσόγειο.

«Όσο πνίγονται άνθρωποι ή εγκλωβίζονται στη Λιβύη, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παραμένουν προσηλωμένοι στο να βρουν τρόπους να τους προσφέρουν ιατρική και ανθρωπιστική φροντίδα» λέει η Κλάιερ.